Waarom heeft de een om de haverklap een tekenbeet en de ander nooit?

Als tekstschrijver voor Innatoss lees en schrijf ik regelmatig over teken, en over de ziektes die ze verspreiden (Lymeziekte en TBE).

Onlangs had ik voor een artikel een lang gesprek met Annemiek Voor in ’t holt, iemand wiens hele leven bepaald werd door een tekenbeet. Tijdens het schrijven van haar verhaal realiseer ik me dat sommige mensen zeer regelmatig een tekenbeet oplopen, terwijl anderen nooit een teek zien. Dit laatste geldt in ieder geval voor mij. Ik wandel en fiets veel door bos, grasland en duinen en doe dat bij voorkeur in een korte broek. Ik begin me af te vragen of er een (wetenschappelijke) verklaring is voor dit fenomeen.

 

Na het indrukwekkende gesprek met Annemiek laat dit onderwerp me niet meer los, dus tijdens de laatste redactievergadering vraag ik Anja Garritsen (CEO Innatoss) of zij weet waarom dit zo is. Waarom Annemiek Voor in ’t holt elke zomer wel 6 keer door een teek wordt gebeten, en ik in mijn hele leven nog nooit. Ik vind dit een interessante vraag, en Anja (hoewel ze het antwoord al weet) spoort mij aan om op (online) onderzoek uit te gaan.

 

De vraag

In het kader van werken met AI lijkt het me een goed begin om mijn vraag te stellen aan ChatGPT. De alleswetende tekstrobot zegt er het volgende over: “Het is bekend dat tekenbeten niet gelijkmatig verdeeld zijn over de bevolking, en sommige mensen lijken inderdaad vatbaarder te zijn voor tekenbeten dan anderen. Er zijn verschillende factoren die van invloed kunnen zijn op waarom sommige mensen vaker tekenbeten oplopen dan anderen.”

Deze factoren zouden volgens ChatGPT achtereenvolgens lichaamsgeur, kleding en kleur, activiteit, immuniteit en haar- en huidtype zijn. Voor elke factor ga ik vervolgens op zoek naar het waarom en naar eventueel bewijs.

 

Activiteit is natuurlijk een schot voor open doel. Als je veel buiten bent heb je meer kans op tekenbeten. Dit lijkt me duidelijk en vind ik ook terug op elke website die er op dit gebied iets toe doet.

 

Huidtype zit een beetje in dezelfde categorie. Alles wat ik daarover kan vinden is dat je op een donkere huid de beestjes minder makkelijk ziet lopen/zitten. In dat opzicht is het een voor de hand liggende factor, net als kleding. Op lichte kleding zie je een teek beter en sneller zitten dan op donkere kleding.

 

Dan haartype. Ook daar kan ik niet veel zinnigs over vinden, anders dan: meer lichaamshaar beschermt je lijf mogelijk tegen een teek, simpelweg omdat het voor een klein beestje moeilijk is om tussen veel haar door een weg naar de huid te vinden.

 

Tot zover krijg ik geen dus afdoende verklaring: ik ben niet behaard, heb een lichte huidskleur en kom veel buiten in de natuur, en toch is er nooit een teek die mij weet te vinden. Misschien zijn het dan de laatste twee factoren: lichaamsgeur en immuniteit.

Over geur vind ik dat met Borrelia geïnfecteerde woelmuizen aantrekkelijker ruiken voor teken dan hun niet-geïnfecteerde soortgenoten. En ik lees dat geur in anti-teken middelen kan helpen als afweer tegen tekenbeten. Maar over eigen lichaamsgeur vind ik niks.

 

Tot slot ga ik op zoek naar het idee rond immuniteit. Hierbij stuit ik op een onderzoek door het Amsterdam UMC dat pas onlangs, in maart 2023, gestart is. Het is bekend dat je bij elke nieuwe tekenbeet opnieuw de ziekte van Lyme kunt krijgen. Ook bekend is dat immuniteit tegen de beet van een teek bestaat in dieren. In dit nieuwe onderzoek (‘TICK ME’) wordt onderzocht of meerdere tekenbeten bij mensen ook kunnen leiden tot immuniteit.

 

Het antwoord

Op mijn vraag waarom de ene mens meerdere keren per zomer een tekenbeet oploopt en anderen nooit is dus (nog) geen antwoord. Dat ik niet de enige ben die met deze vraag rondloopt blijkt wel uit het feit dat er op dit moment door het Amsterdam UMC onderzoek naar gedaan wordt.

Anja had wel gelijk, ze zei het al: “Er is geen antwoord op jouw vraag”. De enige logische, niet wetenschappelijk onderbouwde, conclusie is dat áls je door een tekenbeet immuun kunt worden, ik toch in ieder geval wel ooit een teek in mijn lijf gehad moet hebben.

 

Zeker weten?

Denk jij nou ook dat je nooit een tekenbeet hebt gehad, maar wil je nu toch weten of dit echt zo is? Dan kun je als particulier een Lyme Paspoort aanschaffen of je werkgever vragen naar Jaarlijkse Lyme Screening.